پری آنال چیست؟
آبسه رکتوم / مقعدی یا آبسه پری آنال یا آبسه پری رکتال، در مجاورت مقعد قرار دارد. این عفونت ناشی از عفونت در یکی از سینوس های مقعد است که منجر به التهاب و تشکیل آبسه می شود. اغلب موارد آبسه های پری آنال، پراکنده و انفرادی هستند، شرایط خاصی وجود دارند که خطر ابتلا به این بیماری را بالا می برند، از جمله دیابت، بیماری کرون، درمان مزمن کورتیکواستروئید و غیره. فیستول مقعدی یا پری آنال عبارت است از یک ارتباط بین داخل مقعد با پوست اطراف مقعد است. که می تواند یک ارتباط ساده و کوتاه باشد و یا ارتباط عمیق و پیچیده و مسیرهای انحرافی زیادی باشد.
انواع پری آنال
چهار نوع آبسه پری آنال وجود دارد. آبسه مقعدی نوع شایع آبسه است که در اطراف مقعد شکل می گیرد و 60 درصد بیماریهای آبسه را به خود اختصاص می دهد.
- آبسه ایسکیو آنال: آبسه ایسکیوآنال 20 درصد بیماری های آبسه را به خود اختصاص می دهد و در ناحیه اسفنکتر خارجی مقعد با ترشح چرک به فضای ایسکیوآنال تشکیل می شود.
- آبسه اینتراسفنکتریک: این آبسه نیز 50 درصد بیماری های آبسه را به خود اختصاص می دهد و به این صورت است که چرک بین ناحیه اسفتکتر مقعد داخلی و خارجی ایجاد می شود و احتمال دارد کانال داخل مقعد را خیلی دردناک کند و بیمار توانایی نشستن نداشته باشد.
- آبسه سوپرالواتور: این ابسه نیز 4 درصد بیمارهای آبسه را شامل می شود و ممکن است در بالای عضله لواتورآنی ایجاد شود. آبسه سوپرالواتور در زنان بیشتر از مردان است.
- آبسه پری رکتال: این آبسه براثر اختلالات مقعدی یا انسداد غدد مقعدی ایجاد می شود و 90 درصد آبسه پری رکتال ابتدا در اینتراسفنکتریک و بعد در امتداد بالقوه مجاور تشکیل می گردد.
انواع فیستول پری آنال
- فیستول بین اسفنگتری
- فیستول ترانس اسفنگتری
- فیستول بالای اسفنگتری
- فیستول خارج اسفنگتری
تقریبا تمام موارد فیستول برای درمان نیاز به جراحی دارد و درمان دارویی ، درمان سنتی ، درمان خانگی و درمان گیاهی فیستول مقعدی برای درمان این بیماری وجود ندارد.
بسته به شدت فیستول ، عمق آن ، پیچیدگی فیستول و درگیری ماهیچه های اسفنگتری از روش های مختلف می توان برای درمان استفاده کرد. احتمال عود فیستول در درمان های مختلف جراحی فیستول وجود دارد و این احتمال بسته به روش جراحی فرق دارد.
فیستولوتومی: باز کردن مجرای فیستول
فیستولکتومی :برداشتن و خارج کردن کل مجرای فیستول
روش :LIFTبستن مجرای فیستول از طریق فضای بین اسفنگتری
روش فلپ ادوانس رکتوم
روش VAAFT
ستون گذاری در فیستول :استفاده از ستون (باند یا نخی که در مجرای فیستول بطور موقت تعبیه می گردد) در جراحی فیستول بعنوان پلی بین جراحی اول و دوم کاربرد دارد و نقش آن باز نگه داشتن مجرای فیستول است که مجددا آبسه نکند.
تعبیه ستون گاهی بعنوان درمان برای فیستول استفاده می شود که درمان طولانی ، سخت و دردناک است و امروزه کمتر استفاده می شود.
روش جراحی لیزر فیستول :فیستول بعلت داشتن مسیرهای جانبی متعدد و غیرقابل پیش بینی بیماری است که می توان با لیزر به درمان آن پرداخت و در مورادی که یک مجرای مشخص برای فیستول وجود دارد می توان از لیزر برای درمان استفاده کرد.
علت ایجاد آبسه و فیستول پری آنال
معمولا بیشتر فیستول ها ابتدا از یک آبسه مقعدی شروع می شوند و خود آبسه از بسته شدن دهانه مقعدی ایجاد می شود.غددی بنام غدد کریپتی (Cripti) در داخل مقعد وجود دارند که وظیفه آنها ترشح ماه لزج کننده جهت عبور راحت مدفوع از کانال مقعد است و هنگامی که دهانه یکی از این غدد بسته می شود ترشحات داخل غدد عفونی می شود و باعث تجمع چرک در آن غده می شود که به تدریج بزرگ می شود و باعث ایجاد حفره آبسه می کند. که داخل آن تجمع چرک است.
آبسه ایجاد شده ممکن است در فضاهای اطراف مقعد گسترش پیدا کند و باعث تبدیل آن به انواع آبسه های اطراف مقعدی شود.
تخلیه آبسه ها چه بصورت خود بخودی و چه توسط جراح معمولا در تمام موارد منجر به ایجاد این راه ارتباطی به نام فیستول می شود که بسته به عمق آن و محل عبور مسیر آن به انواع مختلف تقسیم می شود.
علایم و نشانه های آبسه پری آنال
درد در ناحیه پری آنال، شایع ترین علامت یک آبسه آنورکتال است. درد ممکن است اذیت کننده و دردناک و یا زق زق باشد. بدترین حالت زمانی است که فرد در حال نشستن بوده و درست قبل از حرکت روده است. بعد از اینکه در فرد حرکت روده تمام می شود، درد معمولا کاهش می یابد. علایم و نشانه های دیگر آبسه آنورکتال عبارتند از یبوست، درناژ از مقعد، تب و لرز و یا توده قابل لمس نزدیک مقعد.
این وضعیت می‌تواند بسیار دردناک باشد و معمولا در عرض چند روز بدتر نیز می شود. درد ممکن است در ابتدا محدود و پراکنده باشد، اما با گذشت زمان ممکن است به یک درد ثابت تبدیل شود که وقتی وضعیت بدن تغییر می کند (به عنوان مثال، هنگام ایستادن، غلت زدن و غیره) ممکن است بسیار شدیدتر شود. بسته به محل دقیق آبسه، ممکن است در طول حرکات روده، درد شدیدی نیز وجود داشته باشد، هر چند که این مورد همیشه اینگونه نیست. این وضعیت ممکن است در ایزولاسیون رخ دهد، اما اغلب نشان دهنده یک اختلال اساسی دیگر مانند بیماری کرون است.
ارزیابی علل عود فیستول پری آنال
مهم ترین عوارض درمان فیستول آنال بی اختیاری دفع گاز یا مدفوع و عود فیستول است. عود یکی از مهم ترین عوارض درمان های فسیتول می باشد، چراکه عود می تواند باعث بستری مکرر، جراحی متعدد، آسیب بیشتر بافت، صرف هزینه و زمان بیشتر شود. با توجه به اینکه به نظر می رسد بیشتر علل عود فیستول قابل پیشگیری باشد، تصمیم بر آن شد تا در مطالعه ای بر روی بیماران عوامل موثر بر عود فیستول آنال بررسی شود.
روش کار: در این مطالعه مقطعی (توصیفی-تحلیلی) 50 بیمار مراجعه کننده به بخش جراحی بیمارستان رسول اکرم جهت درمان عود فیستول از فروردین 96 الی شهریور 96 وارد مطالعه شدند. برای هر بیمارقبل از عمل پرسش نامه ای شامل سن، جنس، مدت بیماری، سابقه جراحی فیستول، سابقه جراحی آبسه، سابقه تخلیه آبسه های خود به خودی، تعداد دفعات دفع مدفوع در روز، بیماری زمینه ای دیابت، مصرف کورتون، تعداد دفعات مراجعه به پزشک بعد از جراحی فیستول قبلی، تعداد و محل سوراخ داخلی و خارجی پر گردید و روز بعد از عمل که آناتومی کامل فیستول و اشکالات تکنیکی جراحی های قبلی مشخص شد، قسمت دوم پرسش نامه تکمیل گشت.
در نهایت اطلاعات به دست آمده وارد نرم افزار آماری SPSS نسخه 24 شد و تحت انالیز آماری قرار گرفت. یافته ها: تعداد 50 بیمار با میانگین سنی 3/12± 5/42 سال وارد مطالعه شدند که به صورت میانگین 09/4± 33/3 سال درگیر بیماری فیستول مقعدی بوده اند. در این مطالعه 8 نوع علت عود فیستول در بیماران بررسی شد به طوری که 18 نفر (36%) از بیماران به دلیل کالکشن سوپرالواتور وسیع، 7 نفر (14%) به دلیل نبود سوراخ داخلی، 3 نفر (6%) به دلیل بیماری التهابی روده (Inflammatory Bowel Disease-IBD)، 6 نفر (12%) به دلیل عدم پیگیری مناسب، 6 نفر (12%) به دلیل فیستول نعل اسبی، 7 نفر (14%) به دلیل فیستول رکتوواژینال، 1 نفر (2%) به دلیل توده رترورکتال و 2 نفر (4%) به دلیل عدم تشخیص curve extension دچار عود فیستول شدند.
همچنین ارتباط معناداری بین علت عود و نوع ترکت اصلی نیز به دست آمد. (035/0=p). نتیجه گیری: با به کارگیری بهترین تکنیک جراحی فیستول مقعدی با توجه به شرایط بیمار و در نظر گرفتن نوع ترکت اصلی، می توان میزان عود فیستول و عوارض پس از عمل را کاهش داد.
